Admin 11:0624 Ocak 2024
İnşaat ve madencilik sektörlerinde, yeraltı yapıları büyük önem taşımaktadır. Özellikle büyük şehirlerde, elektrik,
su, kanalizasyon, telefon, doğalgaz ve metro tünelleri gibi yapıların açılması sırasında, çevreye ve yer üstündeki yapılara zarar verilmemesi son derece önemlidir. Bu da seçilecek kazı tekniği ile alakalıdır. TBM (Tunnel Boring Machine)
denilen tünel açma makinaları yatırım maliyeti yüksek olsa da, istenilmeyen yeraltı hareketlerini önleme kabiliyeti, daha
sessiz, titreşimsiz ve hızlı çalışması nedeniyle günümüzde tercih edilen kazı makineleri haline gelmiştir. Tbm tünel ke-
sim çapları 1 metreden 15 metreye kadar çıkabilir. TBM uzunluğu ise Gantry adındaki bölmelere bağlı olarak 100 metreye kadar çıkabilir. Metro tünellerinde genellikle 6.5 metre çapında TBM’ler kullanılır. Hidroelektrik santrallerinin tünel inşasında daha büyük çapta TBM’ler kullanılır. Bir TBM’in işletilmesi için ortalama 1000 kW’lık bir güç gereklidir. Bu gücün yaklaşık %70’i kesici kafa hidro-motorlarının çalıştırılması için kullanılır. Metro tünelinde çalışan bir TBM’in ortalama ağırlığı 600 ton civarındadır. Ortalama ilerleme hızı ise 10 m/gün’dür. TBM’lerin yapısal özellikleri olarak kesici kafa (1), itme/ yönlendirme hidrolik pistonları (4), kilitleme pabuçları (gripper), kesici kafayı döndüren hidro-motorlar (2) ve tünelidairesel olarak çevreleyen segment taşlarını yerleştiren erektörler sayılabilir (6,9,10,14). TBM arkasında bulunan
back-up sistemler olarak adlandırılan Gantry’ler ise hidrolik güç üniteleri, enjeksiyon harç pompa sistemleri, atık su ve
köpük pompa sistemleri ve havalandırma ekipmanları ile elektrik trafoları, kazı sonrası pasa nakliyatı için konveyör
bantlardan oluşmaktadır. Şekil l.’de TBM sistemleri şematik olarak gösterilmiştir.